Οι γυναίκες στην αρχαία Περσία

                                             Η θέση της γυναίκας στην αρχαία Περσία

Οι γυναίκες στην αρχαία Περσία, είχαν περισσότερα δικαιώματα και μεγαλύτερη ελευθερία από οποιονδήποτε άλλο πολιτισμό. Συμπεριλαμβανομένης, σύμφωνα με μερικούς ακαδημαϊκούς ακόμα και την αρχαία Αίγυπτο, η οποία ήταν γνωστή για τον σεβασμό της για τη γυναικεία αρχή στη θρησκεία καθώς και στην καθημερινή ζωή.

Αζαντόχτ Σαχμπανού

Η περσική ιστορία βασιζόταν στην προφορική παράδοση, μέχρι την Σασσανιδική αυτοκρατορία (224-261 μ.Χ.) και έτσι τα περισσότερα από όσα είναι γνωστά για τον αρχαίο περσικό πολιτισμό, προέρχονται από του Έλληνες, των οποίων οι ιστορικοί παρουσιάζουν τους Πέρσες με δυσμένεια.  Ο Ηρόδοτος συνήθως απεικονίζει τους Πέρσες, ως πολυτελείς και τις γυναίκες τους ως χειραγωγούς-δολοπλόκες, που έμοιαζαν να έχουν αφύσικο έλεγχο  στους άνδρες τους.

Στην πραγματικότητα οι Περσίδες δεν ήταν λιγότερο ‘δολοπλόκες’, από ό, τι οι γυναίκες οποιουδήποτε άλλου πολιτισμού απεικονίζονται από άνδρες ιστορικούς. Οι γυναίκες της Περσίας είχαν σχεδόν ίσα δικαιώματα με τους άνδρες και σε πολλές περιπτώσεις, περισσότερες ελευθερίες και οφέλη. Πολλές Περσίδες ασκούσαν σχεδόν-ή πλήρη-  αυτονομία και διατηρούσαν τις δικές τους επιχειρήσεις, επέβλεπαν τους άνδρες υφισταμένους στο χώρο εργασίας και υπηρέτησαν ως διοικητές στο στρατό.

 Οι γυναίκες και οι πηγές

Υπάρχουν, στην πραγματικότητα, τόσες πολλές εντυπωσιακές αρχαίες Περσίδες που είναι δύσκολο να συνταχθεί μια λίστα με τις δώδεκα σπουδαιότερες. Οι  παρακάτω αντιπροσωπεύουν τις καλύτερες πτυχές των πολλών γυναικών που δεν περιλαμβάνονται. Αυτές είναι:

    Κασσάνταν Σαχμπανού

Απρανίκ

    Ατούσα Σαχμπανού (επίσης γνωστή ως Ατόσα)

    Αρτούνις

    Ιρνταμπάμα

    Αρτεμισία Α' Καρίας

    Γιουτάμπ Αριοβαρζάνη

    Μούσα (γνωστή επίσης ως Θερμούσα)

    Σούρα

   Αζαντόχτ Σαχμπανού 

   Βοράνη (γνωστή  επίσης ως Βοράν)

   Απρανίκ

   Μπανού, σύζυγος του Μπαμπάκ

Οι ιστορίες των επιτευγμάτων αυτών των γυναικών προέρχονται , από διάφορες πηγές: την περσική προφορική παράδοση που αφοσιώθηκε στη συγγραφή κατά τη Σασσανιδική περίοδο και μετά, οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι ιστορικοί και διοικητικά/οικονομικά έγγραφα, διατηρημένα σε ψημένες πήλινες πλάκες, που βρέθηκαν στα ερείπια της Αχαιμενιδικής περσικής πρωτεύουσας της Περσέπολης, γνωστής ως Oχυρωματικές Πινακίδες, κείμενα του θησαυρού και ταξιδιωτικά κείμενα.

Οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι συχνά απεικονίζουν τους Πέρσες άνδρες να κυριαρχούνται από τις γυναίκες τους, σε μια προσπάθεια να κάνουν τους Πέρσες να φαίνονται αδύναμοι και «θηλυπρεπείς» σε σύγκριση με τους εαυτούς τους, αλλά, παρόλα αυτά, οι αφηγήσεις τους συχνά παρέχουν εικόνα και επιβεβαίωση ιστορικών γεγονότων και τονίζουν την κατάσταση των γυναικών στην Περσία.

Οι παραπἀνω ήταν βασίλισσες, διοικητές, επιχειρηματίες και αντάρτισσες που άφησαν το στίγμα τους στην ιστορία, αλλά υπήρχαν πολλές άλλες γυναίκες των οποίων τα ονόματα έχουν χαθεί και ήταν επίσης σεβαστές. Οι γυναίκες κατείχαν θέσεις ως μάνατζερ και επόπτες, έμποροι, στρατιώτες, δικαστικοί υπάλληλοι, ιέρειες καθώς και ως εργάτριες, τεχνίτες και διασκεδαστές. Οι γυναίκες των οποίων τα ονόματα θυμόμαστε, εδώ είναι μόνο ένα μικρό κλάσμα του αριθμού που συνέβαλαν στην καθημερινή ζωή και την κληρονομιά των αυτοκρατοριών της Περσίας.

Ιρνταμπάμα

  

 

Kασσανδάνη Σαχμπανού

Η Κυρία του Βασιλιά

 

Η Κασσανδάνη ήταν η σύζυγος του Κύρου του Μεγάλου (περ. 550-530 π.Χ.), ιδρυτή της Αχαιμενιδικής Αυτοκρατορίας (περίπου 550-330 π.Χ.). Shahbanu (Σαχμπανού)ήταν ένας τίτλος που σήμαινε «Κυρία του Βασιλιά» και τον κατείχε η κύρια σύζυγος ενός μονάρχη (μητέρα του διαδόχου του). Οι λεπτομέρειες για τη ζωή της Κασσανδάνης είναι ασαφείς και είναι περισσότερο γνωστή, ως μητέρα του δεύτερου βασιλιά των Αχαιμενιδών Καμβύση Β' (βασίλεψε τα έτη 530-522 π.Χ.) και της αδελφής του (και αργότερα συζύγου του) Ατούσα. Όταν πέθανε, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ο Κύρος ήταν θλιμμένος και διέταξε μια περίοδο πένθους σε ολόκληρη την αυτοκρατορία, διάρκειας έξι ημερών (ΙΙ.1).Όπως δείχνουν τα στοιχεία, τα διάφορα έθνη της αυτοκρατορίας συμμορφώθηκαν εύκολα, με αυτό το διάταγμα, υποδηλώνοντας τον σεβασμό που έτρεφαν για την αείμνηστη βασίλισσα και τον σύζυγό της.

Η Κασσανδάνη, όπως και ο σύζυγός της, πιστεύεται ότι έθεσε το πρότυπο για το πώς έπρεπε να σέβονται τις περσικές βασίλισσες. Αυτή η υψηλή εκτίμηση είναι εμφανής στις απεικονίσεις μεταγενέστερων βασίλισσων και, πιθανώς το πιο διάσημο, στο παράδειγμα της βασίλισσας Εσθήρ στη βιβλική αφήγηση που φέρει το όνομά της. Στη βιβλική αφήγηση, η Εσθήρ – αν και όχι Περσικής καταγωγής – σέβεται αρκετά τον σύζυγό της, τον βασιλιά, ότι όχι μόνο είναι σε θέση να σώσει τους Εβραίους της Περσίας από τη γενοκτονία, αλλά στρέφει τα τραπέζια στους εχθρούς τους έτσι ώστε, αντίθετα, να εξοντωθούν με βασιλικό διάταγμα.

Ρουντακί

 Ο πατέρας της περσικής λογοτεχνίας

Ο Rudaki, πλήρες όνομα Abū ʿAbdollāh Jaʿfar ibn Moḥammad (γεννήθηκε το 859 στο Rudak του Χορασάν- πέθανε το 940/941 στο Rudak;). Ήταν ο πρώτος σημαντικός ποιητής, που συνέθεσε ποιήματα στα ‘’Νέα Περσικά’’, γραμμένα με αραβικό αλφάβητο θεωρείται ευρέως γνωστός ως ο πατέρας της Περσικής ποίησης. Ένας ταλαντούχος τραγουδιστής και οργανοπαίκτης, ο Rudaki υπηρέτησε ως αυλικός ποιητής κατά την εποχή του Σαμανίδη κυβερνήτη Naṣr II ( 914-943 ) στην Μπουχάρα μέχρι το 937, όπου και έχασε την εύνοια του. Πέθανε μέσα σε άθλια φτώχεια. Κατά προσέγγιση 100,000 τετράστιχα έχουν αποδοθεί στον Rudaki, αλλά από αυτή την τεράστια παραγωγή, λιγότερα από 1,000 έχουν σωθεί. Αυτά είναι διασκορπισμένα ανάμεσα σε πολλές ανθολογίες και βιογραφικά έργα. Τα ποιήματα του είναι γραμμένα με απλό στυλ, χαρακτηρίζονται από αισιοδοξία και γοητεία και προς το τέλος της ζωής του από μια συγκινητική μελαγχολία. Επιπλέον μέρη από το Divan του (συλλογή από  ποιήματα), μια από τις πιο σημαντικές συνεισφορές του στην λογοτεχνία είναι η μετάφραση του από τα Αραβικά στα Νέα Περσικά, του Kalīlah wa Dimnah, μια συλλογή από μύθους με ινδική καταγωγή. Αργότερα επαναδιατυπώσεις από αυτούς τους μύθους, οφείλουν πολλά σε αυτή την χαμένη μετάφραση του Rudaki, ο οποίος περαιτέρω εξασφάλισε την φήμη του στην Περσο-Ισλαμική λογοτεχνία.

Το άγαλμα του Ρουντακί στην πολη Ντουσαμπέ, του Τατζικιστάν

Μερικά τετράστιχα του Ρουντακί μεταφρασμένα στα ελληνικά:

 Κανένας ήλιος δεν έπρεπε να κάψει τον κόσμο χωρίς το πρόσωπό σου

Καμία λάμπα χωρίς εσένα δεν μπορεί να φωτίσει το συμπάν

Κάποιος σαν εμένα αν συνδεθεί μαζί σου δεν θα είναι κακοαναθρεμμένος

Αν δεν σε δω δεν θα είναι ημέρα πια η ημέρα

 

Επιθυμώ να κρατήσω τα ευωδιαστά σου μαλλιά

Να ζωγραφίσω το πέταλο από το γιασεμί σου με τα φιλιά μου

Σε κάθε έδαφος το οποίο περπάτησες μια μόνο φορά

Θα προσκυνήσω τον εαυτό μου χιλιάδες φορές στο χώμα του εδάφους

 

Μεθυσμένος ήμουν σε αυτό το σπίτι για χρόνια νιώθοντας αγαλλίαση

Ώστε η αξιοπρέπεια μου ξεπερνούσε, αυτήν των σουλτάνων και των βασιλιάδων

Τώρα που το σπίτι, η πόλη και εγώ είμαστε το ίδιο

Γιατί δεν με ρωτάς για ποιον λόγο η ευτυχία μου μετουσιώθηκε σε πένθος;

 

Πρόσφερέ μας τον οίνο καθώς είμαστε μεθυσμένοι

Εμείς δεχόμαστε τον οίνο από τα χέρια των ευλογημένων

Οι τρελοί μας αποκαλούν άσκοπους

Εμείς δεν είμαστε τρελοί, αλλά μεθυσμένοι

 

Εγώ δεν είμαι αυτός που ήμουν

Είχα φρεσκάδα, αλλά μαράζωσα

Κάθε λέξη αναστατώνει την καρδιά μου

Εσύ έχεις δίκιο ότι είμαι ένα μικρό παιδί

 

Κάθισε με τους εραστές και διάλεξε την αγάπη

Κάθισε και μίλησε λιγότερο με εκείνον που δεν είναι ερωτευμένος

Μακάρι αυτοί να δουν στην ένωση μαζί σου το πρόσωπο της αγαπημένης

Εσύ μπορεί να δεις ότι βρίσκεσαι ανάμεσά τους

Το πάρκο Ρουντακί στο Τατζικιστάν